درمان بیماری سرطان با داروی شیمی درمانی اگزالی پلاتین

شیمی درمانی یکی از راه‌های درمان سرطان است که سال‌هاست مورد استفاده متخصصان سرطان و آنکولوژیست‌ها قرار می‌گیرد. یکی از داروهای شیمی درمانی که در درمان سرطان روده، معده، لوزالمعده و مری موثر است، داروی اگزالی پلاتین است. در صورتیکه پزشک برای شما درمان با داروی شیمی درمانی اگزالی پلاتین را تجویز کرده باشد، لازم است اطلاعاتی از نحوه عملکرد و عوارض جانبی این دارو داشته باشید تا با آمادگی بیشتری مسیر درمان را طی کنید.

مکانیزم عمل داروی شیمی درمانی اگزالی پلاتین در بدن چیست؟

عملکرد داروی اگزالی پلاتین همانند دیگر داروهای شیمی درمانی است و از طریق کنترل رشد و تقسیم سلول‌ها و تخریب سلول‌های سرطانی به درمان بیماری این بیماری کمک می‌کند. اما دیگر سلول‌های سالم بدن هم تحت تاثیر این داروها تخریب می‌شوند و سیستم ایمنی بدن بیمار تضعیف می‌شود. اگزالی پلاتین در دسته داروهای شیمی درمانی آلکیله کننده قرار دارد که در مرحله استراحت سلول بیشترین فعالیت را دارند و سلول‌های سرطانی را در این مرحله از بین می‌برند.

نحوه تجویز اگزالی پلاتین برای بیماران سرطانی

اگزالی پلاتین در جلسه شیمی درمانی یا در طول اقامت در بیمارستان توسط یک پرستار به شما داده می‌شود. اگزالی پلاتین به تنهایی و یا در ترکیب با سایر داروها برای بیمار تجویز می‌شود. معمولاً قبل از استفاده از این دارو پرستار از شما خون می‌گیرد تا پزشک از اینکه سلول‌های خونی شما برای دریافت این دارو در سطح مطمئنی قرار دارد یا خیر اطمینان حاصل کند. قبل از مطرف این دارو، داروهای ضد تهوع به شما داده می‌شود تا از عوارض این دارو حین تزریق کم شود.

اگزالی پلاتین قرص ندارد و معمولاً روش تجویز آن به سه صورت زیر است:

• تزریق از طریق یک لوله نازک به رگ دست
• تزریق از طریق یک لوله به زیر قفسه سینه
• تزریق از راه یک لوله که از رگ بازو وارد شده و تا رگ قفسه سینه بالا می‌رود

دز مصرفی داروی شیمی درمانی اگزالی پلاتین چقدر است؟

میزان اگزالی پلاتین دریافتی شما به عوامل زیادی از جمله قد و وزن، سلامت عمومی یا سایر بیماری‌ها و نوع سرطان بستگی دارد. پزشک با توجه به تمام این موارد و سوابق شما میزان دز مصرفی و دوره‌های مصرف را تعیین می‌کند.

عوارض جانبی اگزالی پلاتین

قبل از اینکه عوارض داروی شیمی درمانی اگزالی پلاتین را بدانید، لازم است موارد زیر را به خاطر بسپارید:

• عوارض جانبی این دارو زیاد و متعدد است اما همه بیماران همه عوارض را تجربه نمی‌کنند.
• عوارض جانبی اگزالی پلاتین معمولاً از نظر زمان شروع و مدت قابل پیش‌بینی هستند.
• این عوارض معمولاً پس از پایان دوره درمانی از بین می‌روند.
• گزینه‌های زیادی برای جلوگیری از عوارض اگزالی پلاتین وجود دارد.

عوارض مرتبط با تزریق اگزالی پلاتین

از عوارض تزریق این دارو می‌توان به اختلال در بلع، تنگی نفس، اسپاسم فک، احساس فشار در قفسه سینه اشاره کرد. عوارض Oxaliplatin به طور کلی در عرض چند ساعت از تزریق این دارو شروع می‌شود و در صورت قرار گرفتن در معرض سرما تشدید می‌شود. برای جلوگیری از این عوارض بهتر است بیمار از سرما دوری کند و همچنین ممکن است پزشک بازه‌های زمانی طولانی‌تر را برای درمان با این دارو در نظر بگیرد.

عوارض رایج Oxaliplatin:

• بی حسی، سوزن سوزن شدن و گرفتگی دست و پا
• تهوع و استفراغ
• اسهال
• زخم‌های دهان
• کم خونی: کاهش موقتی گلبول‌های سفید و قرمز خون و پلاکت‌ها که بیمار را در معرض عفونت، کم خونی و خونریزی قرار می‌دهد.
• خستگی
• بی اشتهایی

عوارض غیر رایج داروی اگزالی پلاتین:

• یبوست
• تب
• درد عمومی
• سردرد
• سرفه
• واکنش‌های آلرژیک: کهیر، سرفه ناگهانی، تورم لب و زبان

چه زمانی و در صورت بروز چه علائمی باید به پزشک مراجعه کنید؟

در صورت بروز این علائم در هر ساعت از شبانه روز به پزشک خود مراجعه کنید: تب 38 درجه و لرز، تنگی نفس، درد یا ناراحتی قفسه سینه، درد فک و درد و گزگز در بازو.

در صورت بروز علائمی مثل تهوع، اسهال و استفراغ بیشتر از 4-5 بار در 24 ساعت، خونریزی و کبودی، یبوست، بی حسی شدید و درد مفاصل و عضلات، خستگی مفرط و... نیاز به مراجعه حضوری نیست زیرا این عوارض اورژانسی نیستند. اما حتما با پزشک خود در تماس باشید و علائم را به او در میان بگذارید.

مراقبت‌های قبل از مصرف اگزالی پلاتین

قبل از شروع درمان سرطان با داروی شیمی درمانی اگزالی پلاتین، موارد زیر را رعایت کنید:

• قبل از شروع درمان با اگزالی پلاتین، مطمئن شوید که در مورد سایر داروهای مصرفی (از جمله داروهای بدون نسخه، ویتامین‌ها یا داروهای گیاهی) به پزشک خود بگویید. از آسپرین یا محصولات حاوی آسپیرین استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک این اجازه را به شما بدهد.
• در هنگام مصرف اگزالی پلاتین هیچ نوع داروی تزریقی و واکسیناسیونی را بدون اجازه پزشک دریافت نکنید.
• اگر باردار هستید، قبل از شروع درمان حتماً به متخصص خود اطلاع دهید. برای آقایان و خانم‌ها هر دو بهتر است در این دوران باردار نشوند.
• مصرف اگزالی پلاتین در دوران شیردهی ممنوع است.

نکات مراقبتی در زمان درمان با اگزالی پلاتین

برای اینکه بیشترین بازدهی در درمان و کمترین عوارض جانبی را داشته باشید بهتر است نکات مراقبتی زیر را رعایت کنید:

• از سرما دوری کنید و همیشه خود را گرم نگه دارید.
• اگر ناچار به بیرون رفتن در هوای سرد هستید، بدن خود و دهان و بینی را به خوبی بپوشانید.
• از آشامیدن نوشیدنی‌های سرد پرهیز کنید.
• در هنگام تزریق این دارو، خود را با پتو بپوشانید.
• اگر مواد غذایی سرد را از فریزر و بخچال خارج می‌کنید این کار را با دستکش و تماس غیر مستقیم با پوست انجام دهید.
• نوشیدنی‌ها را با نی بنوشید.
• برای کاهش تهوع طبق دستور پزشک از داروهای ضد تهوع استفاده کنید. وعده‌های غذایی را زیاد و سبک کنید.
• به اندازه مایعات بنوشید تا از کم آبی بدن و یبوست پیشگیری کنید.
• برای پیشگیری از زخم‌های دهان از مسواک نرم استفاده کنید.
• دست‌ها را مرتب بشورید.
• استامینوفن و ایبوپروفن در رفع سردرد و تب و درد بدن کمک کننده هستند اما حتی این داروها را بدون مشورت پزشک مصرف نکنید.
• از قرار گرفتن در معرض آفتاب مسقتیم خودداری کنید و در صورت لزوم از کرم‌های با SPF بالای 15 استفاده کنید.
• در طول روز به اندازه کافی استراحت کنید.
• از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید و تغذیه سالمی داشته باشید.

در پایان در صورت بروز هر نوع علائمی با پزشک خود در تماس باشید و دستورالعمل‌های لازم را از پزشک دریافت کنید.