کدام روش درمان سرطان برای بیماران بهتر است؟

سرطان وقتی در بدن ایجاد می‌شود که سلول‌ها به شکلی غیر قابل کنترل و بسیار سریع تقسیم می‌شوند و به بافت‌های اطراف می‌روند. ریشه اصلی سرطان، تغییراتی در DNA سلول‌هاست، تغییراتی که بیشتر در قسمت ژن‌ها انجام می‌شوند. تغییرات ژنتیکی با وجود این که همیشه خطرناک نیستند اما وقتی سرطان ایجاد کنند باید با آن‌ها مقابله کرد. امروز بیش از 80% افرادی که سرطان را به موقع در بدنشان تشخیص می‌دهند و به سراغ روش‌های مختلف درمانی می‌روند از این بیماری نجات پیدا کرده و بیش از ده سال بعد از درمان به صورتی کاملا عادی زندگی می‌کنند. این یعنی هم روش‌های جدیدی برای درمان سرطان در حال توسعه هستند و هم تاثیرگذاری این روش‌ها روز به روز افزایش پیدا می‌کند. در این مطلب روش‌های درمان سرطان را بررسی می‌کنیم و سعی می‌کنیم به این سوال مهم پاسخ بدهیم که هر کدام از این روش‌ها برای کدام دسته از بیماران بهتر هستند؟

شیمی درمانی، رایج‌ترین درمان سرطان

شیمی درمانی یکی از تاثیرگذارترین روش‌های درمان سرطان است و البته گزینه اول بسیاری از درمانگران برای کمک به بیماران. در شیمی درمانی، داروها به صورت مستقیم سلول‌های سرطانی را هدف می‌گیرند و با تخریب یا تغییر DNA آن‌ها، رشدشان را متوقف می‌کنند. داروهای شیمی درمانی انواع مختلفی دارند و به دلیل قدرت زیادشان می‌توانند گاهی در کنار سلول‌های سرطانی سلول‌های عادی را هم تخریب کنند و به این عوارض جانبی منجر شوند:

• کاهش تعادل
• ضعف و خستگی
• گلودرد و ورم دهان
• کم خونی
• مشکلات گوارشی
• ریزش مو و...

جراحی برای تومورهای رو به گسترش

جراحی در مراحل مختلفی از درمان سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در جراحی سرطان، جراح تومور و بافت‌های سرطانی را از بدن بیمار خارج می‌کند. این درمان خاص همیشه جوابگو نیست چون بسیاری از تومورها مرز مشخصی با بافت سالم ندارند. جراحی بیشتر اوقات، در ترکیب با دیگر روش‌های درمان سرطان مثل  رادیوتراپی، شیمی درمانی و هورمون تراپی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در جراحی سرطان معمولا از بی‌حسی یا بیهوشی موضعی یا بیهوشی کلی استفاده می‌شود، برای رسیدن به یکی از این سه هدف:

• برداشتن کل تومور: برداشتن کل بافت سرطانی در یک جراحی
• از بین بردن حجم تومور: این نوع جراحی بیشتر تومور را برمی‌دارد تا حجم تومور کم شود، چون ممکن است برداشتن کل آن به یک اندام یا کل بدن ضربه بزند. این روش که Debulking نام دارد به انواع دیگر درمان سرطان کمک می‌کند که بهتر کار کنند
• کاهش علائم: این جراحی برای برداشتن تومورهایی انجام می‌شود که با فشار به اندام‌ها و ارگان‌های داخلی بدن درد ایجاد کرده‌اند

رادیوتراپی

رادیوتراپی یا پرتودرمانی، درست مثل شیمی درمانی سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهد اما با یک روش متفات: استفاده از اشعه. این اشعه‌ها به صورت بیرونی (external) یا درونی (internal) وارد بدن می‌شوند و مستقیما به سراغ سلول‌هایی می‌روند که سرطانی هستند و رشد بیش از حد پیدا کرده‌اند. رادیوتراپی درد و عوارض جانبی کمتری نسبت به شیمی درمانی دارد اما ممکن است پوست ناحیه تحت درمان را قرمز یا ملتهب کند و در موارد بسیار بسیار نادری – بسته به شرایط سلامت بیمار- موجب ایجاد یک سرطان جدید شود. در این مطلب پلی نیک، همه چیز را در مورد رادیوتراپی، انواع آن و سرطان‌هایی که بیشتر شانس درمان با این روش درمان سرطان را دارند بخوانید.

ایمونوتراپی یا ایمنی درمانی

ایمونوتراپی یکی از انواع درمان سرطان است که به خود سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا قدرتمندتر شود و با سرطان بجنگد. این روش که به نسبت روش‌های دیگر، جدید محسوب می‌شود، از شیمی درمانی و رادیوتراپی اختصاصی‌تر عمل می‌کند و درصد کمتری در حمله به سلول‌های نرمال دارد. در ایمونوتراپی، سیستم ایمنی بدن به شکل واکسیناسیون غیراختصاصی یا اختصاصی (با موادی مثل آنتی‌ژن‌‌های خاص ویروسی یا سلول‌‌های تومورال) تحریک می‌شود. استفاده از آنتی بادی‌های منوکلونال و انتقال سلول‌‌های ایمنی کارآمد هم از جمله کارهایی هستند که در ایمونوتراپی انجام می‌شود. بعضی از سرطان‌ها مثل سرطان پوست، به شیمی درمانی و پرتودرمانی پاسخ مناسبی نشان نمی‌دهند اما با ایمونوتراپی به صورت کامل درمان می‌‌شوند.

درمان هدفمند

درمان هدفمند، یکی از انواع درمان سرطان است که تغییرات سلول‌های سرطانی را که باعث رشد و تقسیم زیادشان شده هدف می‌گیرد. این شیوه ژن یا پروتئین خاصی که موجب تغییر در DNA سلول شده را مورد حمله قرار می‌دهد. در بیشتر انواع درمان سرطان هدفمند، یا داروهای ملکولی کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرند یا آنتی بادی‌های منوکلونال. داروهای ملکولی کوچک آن قدر ریز هستند که به راحتی وارد سلول‌ها می‌شوند و آن چه که درون آن‌هاست را هدف می‌گیرند. آنتی بادی‌های منوکلونال (که با نام آنتی بادی درمانی هم شناخته می‌شوند) اما انواع خاصی از پروتئین هستند که به صورت آزمایشگاهی تهیه می‌شوند. این پروتئین‌ها طوری طراحی شده‌اند که به اهداف مشخصی روی سلول‌های سرطانی متصل شوند. بعضی از آنتی بادی‌های منوکلونال سلول‌های سرطانی را نشانه‌گذاری می‌کنند تا سیستم ایمنی بدن بتواند آن‌ها را راحت‌تر پیدا کرده و از بین ببرد. دیگر آنتی بادی‌ها، به شکلی مستقیم سلول‌ها را از رشد باز می‌دارند یا کاری می‌کنند که خود به خود نابود شوند، یا این که مسموم‌شان می‌کنند تا بمیرند.

هورمون تراپی

هورمون تراپی بیشتر برای توقف رشد یا درمان سرطان‌های سینه و پروستات استفاده می‌شود. در این روش، هورمون‌هایی که موجب رشد سلول‌های سرطانی (در سرطان سینه یا پروستات) می‌شوند کاهش یافته یا به طور کلی متوقف می‌شوند. این شیوه درمان سرطان معمولا به عنوان یک بخش مکمل در فرایند درمانی به کار می‌رود. هورمون تراپی می‌تواند پیش از جراحی یا رادیوتراپی، تومور را کوچک‌تر کند یا برای کاهش خطر بازگشت سرطان بعد از دوره درمان به کار رود. یکی از دیگر اهداف هورمون درمانی، از بین بردن سلول‌‌های سرطانی است که از سینه یا پروستات به دیگر بخش‌های بدن راه پیدا کرده‌اند. از آن جایی که این روش درمان سرطان یکی از مهم‌ترین سیستم‌های بدن یعنی سیستم هورمونی را هدف قرار می‌دهد، عوارض جانبی متعددی دارد، عوارضی از جمله:

• گر گرفتن
• کاهش میل جنسی
• ناتوانی جنسی
• ضعف استخوانی
• اسهال
• تهوع
• کاهش یا افزایش سایز سینه‌ها
• خستگی و ضعف
• خشکی واژن
• تغییر در خلق و خو

درمان با استفاده از سلول‌های بنیادین

انتقال سلول‌های بنیادین، یکی از روش‌های درمان سرطان است که در بیمارانی به کار می‌رود که تحت درمان با دوز بالای رادیوتراپی یا شیمی درمانی بوده‌‌اند. در این بیماران، انتقال سلول بنیادی می‌تواند فرایند خون‌‌سازی را شروع کند و تسریع ببخشد. در افرادی که تحت درمان سرطان با استفاده از انتقال سلول بنیادین قرار می‌گیرند، سلول‌های سالم خون‌ساز از طریق تزریق به شریان‌ها وارد می‌شود. وقتی این سلول‌‌ها وارد جریان خون شوند به مغز استخوان می‌روند و جایگزین سلول‌هایی می‌شوند که در فرایند درمان تخریب شده‌اند. منبع این سلول‌ها معمولا خون، مغز استخوان یا بند ناف است.