آیا حیوانات هم می‌توانند سرطان بگیرند؟

‌متاسفانه پاسخ این سوال بله است. سرطان حیوانات هم در حیوانات خانگی (مثل سگ‌ها، گربه‌ها، خرگوش‌ها و پرنده‌ها) دیده می‌شود و هم در حیوانات وحشی که در جنگل یا دشت‌هایی زندگی می‌کنند که کاملا از دسترس انسان خارج است. سرطان در حیوانات، به اندازه انسان رایج نیست و به همین دلیل است که خیلی از ما، در طول زندگی‌مان حتی یک حیوان مبتلا به سرطان را ندیده‌ایم. با این حال نمی‎شود گفت که آن‌ها سرطان نمی‌گیرند. اما سرطان در حیوانات چه تفاوتی با سرطان انسانی دارد؟ چرا حیوانات به این بیماری مبتلا می‌شوند؟ آیا درمان‌های رایج برای درمان سرطان انسان را می‌تواند برای درمان سرطان در جانوران دیگر  هم به کار برد؟ علائم اولیه سرطان حیوانات چیست و اگر آن‌ها را در حیوان خانگی‌مان دیدیم، چه کارهایی را باید انجام بدهیم. در این مطلب سعی می‎‌کنیم به این سوالات پاسخ بدهیم.

سرطان حیوانات، یک پدیده چند هزار ساله

مطالعات نشان داده‌اند که سرطان در حیوانات، پدیده‌ای تازه نیست. در سال 2003، تحقیقی انجام شد که از توموگرافی‌ها و فسیل‌های قدیمی برای نظارت بر ده هزار گونه ستون فقرات دایناسورها استفاده کرده بود. نتایج این تحقیق نشان داد که در 3% از جمعیت کرتاسئوس هاداروسورها، تومور وجود داشته و بیماری‌هایی مثل استئوبلاستون، فیبروم دزموپلاستیک و همانژیوم در آن‌ها دیده شده. محققان بر این نکته هم تاکید کرده‌اند که در بعضی از موارد، وجود یا غیاب بعضی سرطان‎‌‌های خاص در بعضی از دایناسورها، ممکن است به خاطر کوچک بودن نمونه باشد. این که بعضی از گونه‌های دایناسور بیشتر به همانژیوم (لکه‌های غیرعادی پوستی) مبتلا می‌شدند، احتمالا به دلیل ژنتیک یا محیط متفاوت زندگی بوده است.

سرطان حیوانات، به آبزیان هم آسیب می‌زند

بسیاری از ماهی‌ها، دچار ملانوما می‌شوند. ملانوما به طور کلی به سرطان‌هایی گفته می‌شود که در سلول‌های ملانین به وجود می‌آید و می‌تواند پوست و ناخن را تحت تاثیر قرار بدهد. یکی از تحقیقاتی که در سال 2012 منتشر شد، ملانومایی را کشف کرد که روی جمعیت بزرگی از ماهی‌های وحشی کورال تروت (Coral trout) تاثیر گذاشته بود. این ماهی‎‌ها در یک تپه دریایی بزرگ در استرالیایی زندگی می‌کردند که دقیقا زیر بزرگترین سوراخ ازونی کره زمین قرار دارد. دانشمندان این تصور را داشتند که این سرطان در ماهی‌ها، به دلیل قرارگیری‌شان در معرض پرتوهای فرابنفش یا UV به وجود آمده. گاز ازون، معمولا پرتوهای آسیب‌زای فرابنفش را جذب می‎کند اما تخلیه نقطه‌ایِ آن، به اشعه‌ها اجازه می‌دهد که به سطح زمین و در نتیجه ماهی‌ها برسد. شاید برایتان جالب باشد بدانید که علاوه بر سرطان در حیوانات، اشعه‌های فرابنفش بزرگ‌ترین عامل خطرزای سرطان پوست (از جمله ملانوما) در انسان هم محسوب می‌شوند.

این ریش سفیدها، هیچوقت سرطان نمی‌گیرند

سرطان حیوانات گونه‎‌های زیادی از ماهی‌ها و خرس‌های وحشی تا گربه‌های کوچک خانگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما یک پستاندار بسیار پیر در دریاها هست که هیچ نمونه سرطانی را حداقل تا امروز نداشته است. وال‎‌های کله خمیده (Bowhead whales) بین پستانداران طولانی‌ترین عمر را دارند. در سال 2007، والی به ساحل آلاسکا آمد که بعد از معاینه، سر ِ یک نیزه ماهیگیری را در چربی‎‌های بدنش پیدا کردند. این نیزه ماهیگیری بین سال‌های 1879 و 1885 ساخته شده بود. این یعنی سن وال چیزی بین 115 تا 130 سال بود. دانشمندان اما می‌گویند که وال‎‌های کله خمیده می‌توانند تا دویست سال هم عمر کنند. این حیوانات همچنین در بین پستانداران، بیشترین وزن را هم دارند. آن‎ها می‌توانند صد تن وزن و بیست متر طول داشته باشند. این سایز خیلی خیلی بزرگ، یعنی آن‌ها 3.7 کوادریلیون سلول دارند (هزار برابر ما). با این همه سلول (که هر کدام‌شان یک کپی از ژنوم وال را در خودشان دارند)، حدس اولیه هر کسی این است که یک وال، هزار برابر هر انسان شانس ابتلا به سرطان را دارد. اما این طور نیست. این پستاندار به سرطان مقاوم است. در سال 2016، ژنوم وال کله خمیده شناسایی شد و محققان امیدوارند که بتوانند از آن، برای مطالعه کهنسالی سالم استفاده کنند.

سرطان در حیوانات خانگی

این پشمالوهای بامزه و بازیگوش، در خانه خیلی از ما حضور دارند. حیوانات خانگی تنها وسیله‌هایی برای سرگرمی نیستند. آن‌ها وارد زندگی شخصی ما شده و عضوی از خانواده محسوب می‌شوند. بیماری‌های مختلف و به ویژه سرطان در حیوانات خانگی، می‌تواند درست به اندازه بیماری یک دوست یا عضو خانواده روی زندگی ما تاثیر بگذارد. انجمن دامپزشکی آمریکا می‎گوید که از هر چهار سگ، یکی از آن‎ها در طول زندگی‌اش به سرطان نئوپلازی دچار می‌شود. نئوپلازی نوعی از سرطان است که می‌تواند بافت‌های غیرعادی روی پوست یا در بدن ایجاد کند. این نکته را هم فراموش نکنید که سرطان در حیوانات خانگی، در سنین بالا بیشتر درگیرکننده است. تقریبا نیمی از سگ‌ها بعد از ده سالگی نوعی از سرطان حیوانات را می‎گیرند. سرطان در سگ‌ها، تقریبا به اندازه انسان‌ها رخ می‎دهد اما در مورد سرطان گربه‌ها، اطلاعات دقیق و زیادی در دست نیست. بعضی از سرطان‌ها مثل لنفوم، بیشتر در گربه‌ها رایج هستند تا سگ‌ها.

چطور سرطان را در حیوانات‌مان تشخیص بدهیم؟

سرطان حیوانات وحشی معمولا تشخیص داده نمی‌شود و متاسفانه بسیاری از حیوانات بر اثر آن از بین می‌روند. اما سرطان در حیوانات خانگی تا حدود خوبی قابل تشخیص و حتی درمان است. برای درمان سرطان، باید ابتدا به دامپزشکی مراجعه کنید که بتواند آن را در حیوان شما تشخیص بدهد. نئوپلازی، معمولا در تاریخچه پزشکی حیوان و با تست‌های فیزیکی تشخیص داده می‏شود. اما ممکن است درمانگر از عکس برداری، آزمایش خون و اولتراسوند هم استفاده کند. بیشتر تومورها در حیوانات خانگی با سیتولوژی (برداشتن بخشی از توده و آزمایش آن زیر میکروسکوپ) تشخصی داده می‎شوند تا خیلی زود اطلاعات پایه‌ای در مورد نوع تومور به دست آمده و فرایند درمان سرطان شروع شود. علائم سرطان حیوانات در سگ‎ها و گربه‎‌‌ها، معمولا این موارد هستند:

اگر هر کدام از این علائم را در حیوان خانگی خودتان دیدید، در اولین فرصت به یک دامپزشکی مراجعه کنید تا بعد از آزمایش و در صورت مثبت بودن تست، فرایند درمان سرطان خیلی زود شروع شود.

• ورم شکمی
• خونریزی از دهان، بینی یا دیگر قسمت‌های باز بدن
• سختی در تنفس
• سختی در بلع
• بی‌اشتهایی
• ناهمواری یا ناهنجاری در پوست
• تغییر رنگ در پوست
• زخم‌های ادامه دار
• استفراغ یا اسهال ادامه دار
• تغییرات ناگهانی در وزن
• ورم، تب، درد یا بی حالی بدون علت
• تومور یا توده قابل لمس و مشاهده

سرطان حیوانات چطور درمان می‌شود؟

چه سرطان در حیوانات خانگی کشف شود و یا یک حیوان وحشی در طبیعت دچار این بیماری شده باشد، درمان‌ها برای آن‌ها یکسان خواهد بود. مثلا هر نوع نئوپلازی یک درمان متفاوت نیاز دارد. درمان‎‌‌هایی مثل جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی، فریز کردن تومور، گرما دهی یا ایمنی درمانی. ممکن است حتی برای درمان سرطان در حیوانات این درمان‌ها در ترکیب با هم به کار روند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید حیوانات خانگی، شیمی درمانی را بهتر از انسان‌ها تحمل می‌کنند (و ممکن است عوارض جانبی را به شدت نشان ندهند). سلامت عمومی حیوانات خانگی اهمیت زیادی دارد و ممکن است دامپزشک، به شما یک رژیم غذایی یا درمان‌های ورزشی خاص معرفی کند تا با اجرای آن بتوانید درمان سرطان حیوانات را کامل کنید. معمولا حیوانات خانگی در طول مدت درمان سرطان، تعدادی مسکن هم به شکل‌های مختلف دریافت می‌کنند.

منابع:

https://www.avma.org/resources/pet-owners/petcare/cancer-pets#:~:text=Dogs%20get%20cancer%20at%20roughly,in%20their%20life%2C%20develop%20neoplasia.

https://www.cancerquest.org/cancer-biology/cancer-wild-animals