شاید شما هم متوجه شده باشید که تعداد افرادی که در حال درمان سرطان هستند یا بر اثر ابتلا به سرطان جانشان را از دست داده‌اند، روز به روز در حال بیشتر شدن است. این روزها همه ما در دوستان نزدیک و خانواده، یا در میان آشنایان دورتر کسی را می‌شناسیم که درگیر این بیماری باشد. این یعنی آمار سرطان (و مخصوصا بعضی از سرطان‌های خاص) نسبت به گذشته بالاتر رفته. این آمار رو به افزایش به چه معناست؟ آیا این اعداد یعنی همه ما در معرض ابتلا به سرطان هستیم؟ آمار سرطان در ایران در چه وضعیتی قرار دارد؟ مردم ایران بیشتر در خطر چه نوع سرطانهایی هستند؟
قبل از بررسی آمارها، بهتر است این نکته را بدانید که واژه «سرطان» به گروه بزرگی از بیماریها گفته می‌شود که می‌توانند هر نقطه‌ای از بدن را تحت تاثیر قرار بدهند. تومورها و نئوپلاسم‌ها هم در دستهبندی سرطان قرار می‌گیرند و آمار افراد تحت درمان سرطان هم مختص به افرادی است که مشغول درمان همه این نوع بیماریها هستند. سرطان وقتی به وجود می‌آید که بعضی از سلول‌ها شروع به رشد و تقسیم بیش از اندازه می‌کنند، از حد و مرز عادی خودشان خارج می‌شوند و آرام آرام به بخشهای سالم و غیر سرطانی در بدن حمله می‌کنند (همان فرایندی که به آن متاستاز می‌گوییم). بخش بزرگی از آمارهای مرگ بر اثر سرطان، مربوط به افرادی است که دچار متاستازهای ناگهانی شده‌اند.
سرطان در دنیا، دومین دلیل مرگ انسانها محسوب می‌شود و در سال 2018، 9.6 نفر را از بین برده است. در مقیاس جهانی از هر شش مرگ، یکی از آن‌ها به دلیل سرطان است. دانستن این چند نکته ساده طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، می‌تواند به فهم بهتر آمار سرطان در جهان کمک کند:
در سال 2020، حدود یک میلیون و هشتصد کیس جدید سرطان در ایالات متحده تشخیص داده شد که ششصد و شش هزار نفرشان بر اثر این بیماری از دنیا رفتند. رایجترین سرطان‌ها در آمریکا سرطان سینه، سرطان ریه، سرطان پروستات، روده و مقعد، ملانومای پوست، سرطان مثانه، لنفوم غیر هوچکین، سرطان کلیه و سرطان لگن و مجاری ادراری، سرطان خون، سرطان تیروئید و سرطان کبد هستند.
در این کشور سرطان پروستات، ریه و روده بزرگ 43% از سرطان‌های تشخیص داده شده در مردان در سال 2020 را تشکیل دادند اما برای زنان، آمار سرطان کمی متفاوت بود. رایجترین سرطان‌های زنان در این کشور سرطان سینه، ریه و روده بزرگ بودند و 50% از تشخیص و درمان سرطان را تشکیل می‌دادند. طبق یک مطالعه بین سالهای 2013 و 2017، از هر صد هزار نفر در ایالات متحده آمریکا 442 نفر دچار سرطان می‌شوند، اما آمار درمان سرطان مقداری بالاتر است. از هر صد هزار نفر مبتلا به سرطان، تنها 158 نفر جانشان را از دست می‌دهند.
درمان سرطان و بیماری‌های مرتبط به آن، بخش بزرگی از خدمات پزشکی و درمانی هر کشور را به خود اختصاص داده‌اند. متخصصان پیشبینی می‌کنند که تا سال 2040، تعداد کیس‌های تشخیص سرطان در سال به 29.5 میلیون نفر میرسد و آمار مرگ مربوط به این بیماری به 16.4 میلیون نفر. به طور کلی، آمار سرطان در کشورهایی با جمعیت دارای میانگین عمر بیشتر، تحصیلات بهتر و استاندارد بالای زندگی بیشتر است. این موضوع اما در مورد همه انواع سرطان صادق نیست و بعضی از سرطان‌ها در کشورهایی با رفاه پایین، آمار بیشتری دارند.
شاید تعجب کنید اما دلیل بالا رفتن آمار سرطان، در واقع بالا رفتن طول عمر ما به عنوان انسان است. محققان کشف کرده‌اند که دو سوم افزایشِ این آمار، ناشی از این حقیقت است که ما نسبت به اجدادمان عمر بیشتری داریم. همین موضوع باعث شده که سرطان در تمام گروههای سنی خودش را نشان بدهد. مثلا در بریتانیا، دو سوم مبتلایان به سرطان بالای شصت سال سن دارند، در حالی که چند صد سال گذشته بخش بزرگی از جمعیت این کشور به سن شصت سالگی نمی‌رسیدند و احتمالا هیچوقت سرطان را تجربه نمیکردند. در مورد بعضی از سرطان‌های خاص مثل سرطان معده و روده، تغییر گسترده عادات غذایی هم موثر است. اجداد ما این اندازه گوشت فراوری شده، غذای آماده، روغن و فست فود نمیخوردند و تغذیه سالمتری داشتند. به همین دلیل در بعضی از گروههای سنی و کشورهای خاص، آمار سرطان مربوط به تغذیه سال به سال بالاتر میرود.
آمارهای اداره مبارزه با سرطان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به ما نشان می‌دهند که سالانه 112 هزار نفر در کشور ما به انواع سرطان مبتلا می‌شوند و قسمت عجیب‌تر این که سرطان، تا پانزده سال آینده علت 80% مرگ‌ها در ایران خواهد بود. آمار سرطان در ایران هم مثل دیگر کشورها رو به افزایش است و کشنده‌ترین نوع آن در ایران، سرطان معده. درست مثل خیلی از کشورهای دیگر، ایرانی‌ها هم به دلیل تشخیص دیرهنگام و عدم شروع فرایند درمان سرطان جانشان را از دست می‌دهند. اتفاقی که می‌توان با چکاپهای منظم از آن پیشگیری کرد.
منابع:
https://scienceblog.cancerresearchuk.org/2015/02/04/why-are-cancer-rates-increasing/
https://www.cancer.gov/about-cancer/understanding/statistics
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cancer