اگر پزشک شما توصیه کرده باشد از پورت برای شیمی درمانی استفاده کنید دقیقا معنی این کار چیست؟ در مقایسه با روشهای دیگر دسترسی به خط وریدی (IV) و خط PICC چه مزایا و معایبی دارد؟
بگذارید نگاهی دقیق به مزایا و معایب داشتن پورت یا پورت کت و روش‌هایی بیندازیم که از طریق آنها می‌توانید از مشکلاتی چون عفونت یا انسداد پورت جلوگیری کنید.
پورت شیمی درمانی (که به آن پورت کت هم گفته می شود) دستگاه کوچکی است که در زیر پوست شما جاسازی می‌شود تا دسترسی آسان به جریان خون شما ساده‌تر شود.
از پورت می‌توان برای خون‌گیری و تزریق داروهای شیمی درمانی استفاده کرد همچنین در مواردی که نیاز به انتقال خون (گلبولهای قرمز یا پلاکتها) دارید می توان از آن استفاده کرد. بدون پورت، یا خط PICC هر بار که شیمی درمانی می شوید لازم است از یک سوزن جدید وریدی استفاده شود و هر بار که نیاز به تزریق سرم و انتقال خون باشد لازم است از خط‌های وریدی جداگانه استفاده شود.
این که چرا پزشک شما استفاده از پورت را توصیه می‌کند به دلایل مختلفی بستگی دارد. برخی از داروهای شیمی درمانی را فقط می‌توان از طریق پورت وارد بدن کرد زیرا آنها به قدری تهاجمی هستند که نمی‌توان از رگ‌های محیطی برای آنها استفاده کرد.
اگر لازم باشد چند بار شیمی درمانی شوید (برخی از سرطان شناس‌ها اگر لازم باشد بیش از 4 بار شیمی درمانی و استفاده از پورت را توصیه می‌کنند) استفاده از پورت ساده‌تر از هر بار وارد کردن سوزن به ورید است.
همچنین برخی از افراد، رگ‌های وریدی دارند که دسترسی به آنها مشکل است و استفاده از پورت بهتر از سوزن درون وریدی است.
برای این که شخصا بتوانید بهتر تصمیم بگیرید از پزشک خود بخواهید از تکنسین‌های خود بپرسد آیا قبلا راحت یا سخت از شما خون‌گیری یا از سوزن درون وریدی استفاده کرده‌اند یا خیر (ممکن است این اصطلاح را که شما "فرد راحت" یا "فرد سختی" هستید را شنیده باشید).
پورت اغلب در همان روز جراحی با بیهوشی عمومی جای گذاری می‌شود. بیشتر پزشکان ترجیح می‌دهند که حداقل یک هفته قبل از شروع شیمی درمانی (در صورت امکان) پورت گذاری انجام شود و مطالعات نشان داده اند که پورت گذاری حداقل هشت روز قبل از شیمی درمانی، خطر مشکلات پیچیده را کاهش می‌دهد. اگر یک عمل جراحی برای سرطان پیش رو دارید، مانند لوبکتومی برای سرطان ریه یا ماستکتومی برای سرطان سینه، جراح شما در همان زمانی که جراحی انجام می‌شود برای شما پورت گذاری می‌کند. زمان پورت گذاری در جراحی، شما بیهوشی خواهید بود.
در زمان جا گذاری، از طریق یک برش یک یا دو اینچی، یک صفحه گرد فلزی یا پلاستیکی کوچک به زیر پوست شما وارد می‌شود. ممکن است روی بالای سینه یا گاهی روی بالای بازو قرار داده شود. سپس این پورت به یک لوله کاتتر وصل می‌شود که این لوله وارد یکی از وریدهای بزرگ نزدیک گردن مانند ورید زیر ترقوه یا ورید وداج (ژوگولار) می‌شود و تا نزدیک بالای قلب شما می‌رود. پس از پورت گذاری، پزشک شما، عکس برداری اشعه ایکس انجام می‌دهد تا مطمئن شود که انتهای پورت در محل درستی قرار گرفته باشد.
پس از پورت گذاری، یک برآمدگی کوچک زیر پوست مشاهده می‌کنید. در زمان خون‌گیری یا تزریق شیمی‌درمانی، پرستار، سوزنی را از طریق قسمتی که به آن "جدا کننده" گفته می‌شود و یک مرکز پلاستیکی بسته است وارد پورت شما می‌کند. از آنجا که پورت کاملا در زیر پوست شما قرار گرفته است، می‌توانید بدون نگرانی از خطر عفونت در محل پورت، حمام یا شنا کنید.
همانند هر عمل جراحی دیگر، پورت گذاری برای شیمی درمانی نیز هم مزایا و هم معایب خود را دارد. هر ساله بیش از 5 میلیون پورت در ایالات متحده جای گذاری می شود، بنابراین پزشکان بسیار با این عمل آشنا هستند و روی آن تحقیقات زیادی انجام شده است.
مزایای استفاده از پورت شیمی درمانی به جای استفاده از (کاتتر) درون وریدی قدیمی شامل موارد زیر می‌شود:
ریسک‌ها و مشکلات احتمالی مرتبط با پورت‌های شیمی درمانی شامل موارد زیر می‌شود:
در سال‌های اخیر تحقیقات متعددی روی روشهای کاهش خطرات کلونی سازی باکتریایی روی پورت‌ها و ریسک عفونت (عفونت خون) متعاقب آن انجام شده‌اند. سِپسیس (Sepsis) یک نوع عفونت عمومی بدن است که در آن باکتری‌ها در خون دیده می‌شوند. این مورد بسیار جدی است.
زمانی که استفاده معمول از آنتی بیوتیک‌ها جواب نمی‌دهد، با فشار تمیز کردن (فلاش زدن) کاتتر با محلول آنتی بیوتیک/ هپارین ممکن است خطر را کاهش دهد. ثابت نشده است که تمیز کردن پوست می‌تواند مفید باشد اما ممکن است پوشیدن لباس‌هایی که آغشته به آنتی بیوتیک هستند کمک کند. همچنین این تصور وجود دارد که محکم کردن پورت با روشی به غیر از بخیه می‌تواند خطر عفونت را کاهش دهد. همان طور که گفته شد، در این مورد تحقیقات زیادی در حال انجام هستند و می‌توانید از پزشک آنکولوژیست خود سوال کنید که در حال حاضر چه توصیه‌ای برای شما دارد.
از آنجایی که عفونت از مشکلات رایج، پورت گذاری محسوب می شود اگر دچار تب شدید یا متوجه هر گونه قرمزی، تورم، درد یا ترشح در اطراف پورت شدید با پزشک خود تماس بگیرید.
لخته شدن یا ترومبوز در پورت امری شایع است و دلیل همیشگی برداشتن و تعویض پورت محسوب می‌شود. معمولا فلاش زدن پورت با هپارین و سرم نمکی ظاهرا تفاوتی ایجاد نمی‌کند و حتی استفاده از دوز پایین هپارین هم کمکی نمی‌کند (حتی امکان خونریزی را هم افزایش می‌دهد).
کسانی که بیشتر در معرض ریسک قرار دارند کسانی هستند که سابقه ترومبوز ورید عمقی در گذشته داشته‌اند. محل قرارگیری انتهای کاتتر هم می تواند تفاوت‌هایی ایجاد کند.
با همه این‌ها، خطر ترومبوز در پورت به طور قابل تاملی کمتر از استفاده از کاتتر خط محیطی مرکزی (PICC) است.
PICC مخفف "کاتتر مرکزی است که به طور محیطی وارد شده باشد". یک خط PICC معمولا برای درمان‌های کوتاه مدت (برای مثال برای دسترسی به ورید فقط به مدت یک تا 6 هفته) در یک ورید قرار می‌گیرد. خط‌های PICC در بازوی شما نزدیک به پوست (به صورت زیرجلدی) قرار می‌گیرد و به اندازه کاتتر پورت تا این اندازه به قلب شما نزدیک نمی‌شود.
زمانی که شما و پزشک‌تان به این نتیجه برسید که دیگر نیازی به پورت نیست با یک عمل جراحی ساده، پورت برداشته می‌شود.
بسیار مهم است از پزشک خود سوال کنید که آیا لازم است از پورت مراقبت‌های خاصی انجام دهید یا خیر مثل فلاش زدن با دارو تا از لخته شدن خون جلوگیری کند.