در پرتودرمانی یا رادیوتراپی سرطان سینه از پرتوهای ایکس با انرژی بالا، پروتون‌ها یا سایر ذرات برای نابود کردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. سلول‌هایی مانند سلول‌های سرطان که به سرعت رشد می‌کنند در برابر تاثیرات رادیوتراپی بیشتر از سلول‌های عادی آسیب پذیر هستند.
پرتوهای ایکس یا ذرات، بدون درد و نامرئی هستند. شما پس از درمان، آلودگی رادیواکتیو نمی‌گیرید پس مشکلی ندارد در کنار افراد دیگر از جمله کودکان بمانید.
نوبت دهی بهترین پزشکان متخصص رادیوتراپی در تهران
رادیوتراپی برای سلول‌های سرطانی ممکن است به دو روش انجام شود:
رادیوتراپی تقریبا در هر مرحله از درمان سرطان سینه انجام می‌شود. یک روش موثر برای کاهش ریسک برگشت سرطان پس از جراحی محسوب می‌شود. علاوه بر این، اغلب برای کم کردن علائم ناشی از سرطان که به دیگر بخش‌های بدن گسترده شده است (سرطان سینه متاستاز کرده) استفاده می‌شود.
نوبت دهی بهترین پزشکان متخصص خون و آنکولوژی در تهران
رادیوتراپی سلول‌های سرطانی را نابود می‌کند که بعد از عمل جراحی سرطان سینه برای کمک به جلوگیری از بازگشت سرطان به کار می‌رود. همچنین می‌توان از آن برای تسکین درد و علائم دیگر ناشی از سرطان سینه پیشرفته استفاده کرد.
در اینجا روش‌های اصلی رادیوتراپی سرطان سینه را آورده‌ایم. در مورد این گزینه‌ها با پزشک خود که در زمینه رادیوتراپی تخصص دارد (سرطان شناس رادیوتراپی) صحبت کنید.
معمولا پس از لامپکتومی (جراحی برای برداشتن بخشی از بافت سینه)، از رادیوتراپی استفاده می‌شود. لامپکتومی، جراحی است که تنها تومور و بخش اندکی از بافت طبیعی سینه در اطراف آن را بر می‌دارد. اضافه کردن مرحله رادیوتراپی بعد از لامپکتومی، ریسک برگشت سرطان را در سینه بیمار کاهش می‌دهد. برگشت بیماری می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها بعد اتفاق بیفتد به این دلیل که سلول‌های سرطانی بعد از عمل جراحی به صورت کامل از بین نمی‌روند. رادیوتراپی به نابودی سلول‌های باقی مانده سرطانی کمک می‌کند.
اغلب به لامپکتومی همراه با رادیوتراپی، درمان حفاظتی گفته می شود. آزمایش‌های بالینی در مقایسه‌های انجام شده بین لامپکتومی با رادیوتراپی یا بدون رادیوتراپی نشان می‌دهد که رادیوتراپی اضافه، منجر به کاهش معنادار بازگشت سرطان سینه می‌شود و همچنین ثابت شده است که به اندازه برداشتن کل سینه موثر واقع می‌شود. در شرایط خاص اگر ریسک بازگشت سرطان پایین باشد ممکن است پزشک سرطان شناس شما پیشنهاد کند رادیوتراپی بعد از لامپکتومی انجام نشود.
نوبت دهی بهترین پزشکان متخصص جراحی سرطان سینه در تهران
برداشتن کل سینه خطر برگشت سرطان را در بافت‌های باقی مانده دیواره سینه یا غده‌های لنفی از بین نمی‌برد. در بسیاری از موارد خطر برگشت بیماری به اندازه کافی بالا هست که رادیوتراپی پس از ماستکتومی (برداشتن سینه) توصیه می‌شود. به این نوع از رادیوتراپی، رادیوتراپی پس از ماستکتومی گفته می‌شود و معمولا 5 روز در هفته به مدت 5 تا 6 هفته انجام می‌شود. فاکتورهایی که شما را در معرض ریسک برگشت سرطان سینه در دیواره سینه یا غده های لنفاوی قرار می‌دهند و ایجاب می‌کند رادیوتراپی بعد از ماستکتومی را در نظر بگیرید شامل موارد زیر می‌شوند:
رادیوتراپی برای درمان موارد زیر نیز استفاده می شود:
اگر سرطان سینه به اندامهای دیگر بدن گسترش یابد (متاستاز کند) و تومور باعث درد و علائم دیگر شود می‌توان از رادیوتراپی برای کوچک کردن تومور و کم کردن علائم استفاده کرد.
در پروتون درمانی، دوز تابش پرتو برای درمان بافت هدف دقیق‌تر انجام می‌شود و از بافت‌های سالم اطراف حفاظت می‌شود. زیرا پرتوهای پروتون بر خلاف اشعه ایکس از بافت هدف عبور نمی‌کنند. بنابراین، محققان امید دارند پروتون درمانی ریسک مشکلات جدی طولانی مدت رادیوتراپی را کاهش دهد. با این حال، پروتون درمانی هنوز ریسک عوارض جانبی خود را دارد زیرا بافت هدف ممکن است شامل پوست، ماهیچه‌ها، اعصاب و دیگر بافت‌های مهم باشد. پروتون درمانی روی بیمارانی که سرطان آنها در مراحل آغازین است و سرطان پیشرفته بدون متاستاز سینه داشته اند تحقیق و بررسی شده است.
عوارض جانبی رادیوتراپی بسته به نوع درمان و بافت تحت درمان به طور معناداری فرق می‌کند. عوارض جانبی بیشتر در پایان دوره رادیوتراپی خود را نشان می‌دهند. بعد از آن که جلسات رادیوتراپی به پایان رسیدند روزها یا هفته طول می‌کشد تا عوارض جانبی از بین بروند.
از عوارض جانبی شایع رادیوتراپی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بسته به نوع بافتی که در معرض اشعه قرار می‌گیرد، رادیوتراپی ممکن است باعث افزایش یا ایجاد عوارض جانبی زیر شود:
شما با تیم رادیوتراپی و متخصصان درمانی که با هم کار می‌کنند تا رادیوتراپی شما را برنامه‌ریزی و انجام دهند ملاقات می‌کنید. اعضای این تیم معمولا شامل موارد زیر می‌شوند:
پیش از شروع درمان، پزشک سرطان شناس پرتو شناسی سابقه درمانی شما را با شما مرور می‌کند و روی شما آزمایش‌های فیزیکی انجام می‌دهد تا مشخص کند که آیا رادیوتراپی برای شما مفید است یا خیر. پزشک سرطان شناس شما همچنین در مورد مزایای بالقوه و عوارض جانبی رادیوتراپی با شما صحبت خواهد کرد.
پیش از شروع جلسه اول رادیوتراپی، جلسه برنامه‌ریزی (شبیه‌سازی) خواهید داشت که در این جلسه متخصص رادیولوژیست سرطان شناسی با دقت بافت سینه و نقاط دقیقی که باید در درمان هدف گرفته شوند برای شما تشریح خواهد کرد. در حین جلسه شبیه سازی پزشک شما به موارد زیر اشاره خواهد کرد:
پیش از آن که رادیوتراپی داخلی از نزدیک (براکی تراپی) شروع شود، یک دستگاه مخصوص برای قرار دادن مواد پرتوزا در ناحیه‌ای که تومور از آنجا برداشته شده است (بستر تومور) جایگذاری می‌شود. ممکن است این کار یا در زمان جراحی شما انجام شود یا این که چند روز بعد در یک عمل جداگانه، جاسازی انجام شود.
رادیوتراپی معمولا تا هشت هفته بعد از جراحی شروع می‌شود مگر آن که برنامه شیمی درمانی برای سرطان سینه وجود داشته باشد. زمانی که برنامه شیمی درمانی گذاشته شد، معمولا رادیوتراپی سه تا چهار هفته بعد از پایان شیمی درمانی شروع می‌شود. احتمالا رادیوتراپی شما به صورت سرپایی در بیمارستان یا مراکز درمانی دیگر انجام می‌شود.
یک دوره درمانی رایج شامل یک رادیوتراپی یک بار در روز و 5 روز در هفته (معمولا از شنبه تا چهارشنبه) به مدت 5 تا 6 هفته می‌شود. پخش کردن جلسات درمانی به شما کمک می‌کند در همان حال که سلول‌های سرطانی نابود می‌شوند به سلول‌های سالم فرصت بهبودی بدهید.
رادیوتراپی کل سینه را می‌توان به دفعات به سه یا چهار هفته کاهش داد. علاوه بر این، رادیوتراپی بخشی از سینه را می‌توان در 5 روز یا کمتر کامل کرد. متخصص سرطان شناسی رادیوتراپی می‌تواند به شما کمک کند تا دوره مناسب درمانی را انتخاب کنید.
معمولا در یک جلسه رادیوتراپی عادی خارجی روند زیر دنبال می‌شود:
تابش پرتو تنها چند ثانیه طول می‌کشد اما باید برای هر جلسه 15 تا 45 دقیقه وقت بگذارید زیرا هر روز چند دقیقه‌ای طول می‌کشد تا شما در همان وضعیت دقیق روز قبل قرار گیرید. این مرحله امکان تابش دقیق پرتوها را تضمین می‌کند.
رادیوتراپی بدون درد است. ممکن است در وضعیتی که لازم است قرار گیرید احساس ناراحتی کنید اما معمولا این مدت زمان کوتاه است.
پس از جلسه آزاد هستید تا به فعالیت‌های عادی خود برگردید. مراحل مراقبت از خود را در خانه مانند مراقبت از پوست همان طور که پزشک یا پرستار شما توصیه کرده‌اند انجام دهید.
در برخی موارد، زمانی که یک جلسه رادیوتراپی کامل شد پزشک شما ممکن است رادیوتراپی را افزایش دهد. به این معنی که 4 یا 5 روز به رادیوتراپی می افزاید یا بخش‌هایی از پرتو را که باید به طور مستقیم به ناحیه ای که بیشترین نگرانی را ایجاد کرده است افزایش می‌دهد. برای مثال زمانی که رادیوتراپی کل سینه کامل شد پرتو بیشتری به ناحیه‌ای که تومور از آنجا خارج شده است (حفره ی لامپکتومی) تابیده می‌شود.
برای پرتو تابی داخلی یک یا دو بار در روز منبع رادیواکتیو به مدت چند دقیقه وارد دستگاه پرتو تابی کاشته شده می‌شود. این کار معمولا به صورت سرپایی انجام می‌شود و شما می توانید بین جلسات بیمارستان را ترک کنید.
بعد از دوره درمان دستگاه پرتو تابی کاشته شده خارج می‌شود. ممکن است قبل از برداشتن دستگاه به شما داروی ضد درد بدهند. این ناحیه ممکن است به مدت چند روز یا چند هفته همان طور که بافت از جراحی و رادیوتراپی خود را بازسازی می‌کند حساس یا دردناک باشد.
پس از کامل کردن دوره رادیوتراپی، پزشک سرطان شناسی رادیوتراپی یا دیگر اعضای کادر درمانی برای شما زمان مراجعه بعد از درمان تنظیم می‌کنند تا پیشرفت درمان شما را زیر نظر داشته باشند، به دنبال عوارض جانبی دیر هنگام بگردند و نشانه‌های برگشت سرطان را بررسی کنند. همینطور یک لیست از سوال‌هایی که می‌خواهید از کادر درمانی بپرسید آماده کنید.
بعد از این که رادیوتراپی شما کامل شد در صورت مشاهده موارد زیر، آنها را به کادر درمانی اطلاع دهید: